تحقق تمدن نوین اسلامی، در گرو به روز شدن فقه

به گزارش خبرنگار وسائل، نشست علمی «نگاه به آینده از منظر تمدن نوین اسلامی بر اساس اصول بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» به مناسبت گرامیداشت وحدت حوزه و دانشگاه با حضور حجت الاسلام دکتر سید حسن وحدتی شبیری، ریاست دانشگاه علوم اسلامی رضوی، موسی نجفی، استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اندیشه سیاسی معاصر و حجت الاسلام دکتر علی جلائیان، استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی و معاون پژوهش و برنامه ریزی بنیاد پژوهش‌های اسلامی به همت معاونت علمی آستان قدس رضوی و دانشگاه رضوی ۲۷ آذر در سالن اجتماعات این دانشگاه برگزار شد.

برای تحقق تمدن اسلامی، فقه باید به روز شود

حجت الاسلام وحدتی شبیری، در این نشست ضمن ابراز تأسف نسبت به این موضوع که با وجود دانشگاه رضوی نباید تولید علوم اسلامی روی زمین بماند، گفت: در شرایط فعلی نیاز است تا نرم افزار تمدن نوین اسلامی با تأمین مراکز پژوهشی تهیه شود و در اختیار نهاد‌های علمی قرار گیرد.

یکی از عناصر برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی وقف، احسان و نیکوکاری است که در شرایطی که تمدن نوین اسلامی محقق شود؛ اقتصاد بر پایه این سه عنصر می‌چرخد و به همین دلیل نیاز است تا افق نگاه در مسیر فعالیت‌های پژوهشی گسترده و وسیع و در سطع بالایی قرار داشته باشد از طرفی اتحاد جهان اسلام یکی دیگر از عناصر و مولفه‌های تحقق تمدن نوین اسلامی است که در این مسیر راهبرد دانشگاه رضوی باید تقریب در جهان اسلام باشد.

برای تحقق تمدن نوین اسلامی و اتحاد جهان اسلام نگاه ما به اهل سنت باید همانند امام حسن عسگری(ع) باشد و نگاه‌ها تغییر پیدا کند و مردم در سایه حکومت اسلامی سالم زندگی کنند که شامل سلامت جسم و روح است. راهکار این تحقق این است که فقه ما به روز شود؛ در این راستا گفتمان غالب در دانشگاه رضوی گفتمان پژوهش خواهد بود و نیاز است تا مسئله محور پژوهش‌ها صورت بگیرد.

تمدن همان ظهور اجتماعی فرهنگ است

نجفی، در ادامه این نشست به بررسی ارتباط بین فرهنگ و تمدن پرداخت، گفت: فرهنگ وقتی به منصه ظهور اجتماعی می‌رسد تمدن است؛ یعنی ابتدا فرهنگ است که وقتی عمیق‌تر می‌شود و جنبه اجتماعی پیدا می‌کند تمدن می شود. به عنوان نمونه در فرهنگ ما دین با تمدن عمومیت دارد؛ وقتی در شهرسازی ما می خواهند فرهنگ عبودیت را به نمایش درآورند، مسجد را نشان می دهند؛ مسجد جلوه تمدنی ما است. در واقع فرهنگی که ظهور اجتماعی پیدا می‌کند تمدن نامیده می‌شود.

برخی حداقلی از جامعه اسلامی گذشته را می‌پذیرند

درباره تمدن نوین اسلامی در سه جزء می‌توان صحبت کرد و در تمدن یکسری مسائل مشترک است، غربی و شرقی و اسلامی و غیر اسلامی ندارد و تمدن با روایات معنی می‌شود مانند روایت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و خرده روایت‌ها وقتی با یکدیگر جمع می‌شوند و کلان دیده می‌شود نگاه تمدنی است.

اولین ویژگی تمدن کلان روایت است و وقتی کلان روایت شد اجزای آن به هم پیوسته است و گسسته نیست؛ وقتی قرار است شهر اسلامی را با نگاه تمدنی مشاهده کرد باید بین اجزاء پیوستگی باشد؛ هر شهری می‌تواند جلوه‌های تمدنی داشته باشد. در تمدن خلاقیت و ابتکار باید وجود داشته باشد و نیاز به عنصر خلاقیت دارد و به زندگی مرتبط است.

در تمدن معیاری و مصداقی وجود دارد؛ وقتی از تمدن نوین اسلامی صحبت می‌شود در واقع در تمدن نظم و قانون وجود دارد و بی نظمی و بی قانون در آن نیست. پسوند اسلامی به معنای هویت دینی است که غربی‌ها ندارند و نوین بودن به این دلیل است که حلقه پیوسته‌ای در جمهوری اسلامی وجود دارد بنابراین باید تمدن گذشته اسلامی را با تمدن آینده اسلامی پیوند دهد.

تمدن گذشته، همان میراثی است که باید نگاه وحدت گونه به آن داشت و تمدن آینده با بحث مهدویت گره خورده است که این دو باید به هم وصل شود. درباره گذشته اسلامی دو روایت افراطی از آن وجود دارد که یک روایت آن مربوط به برادران اهل تسنن است که هر اتفاقی در تاریخ اسلام را می‌خواهند تحریف کنند و شیعه این موضوع را نمی‌پذیرد و به خلافت نقد دارد؛ اما این نقد تکفیری نیست.

گاه برخی به دلیل اینکه امامان غیر از حضرت علی(ع) نتوانستند به خلافت برسند، نسبت به گذشته بنای بی توجهی دارند که این کار نادرست است؛ اینها دستاورد‌های عظیم تمدن نوین اسلامی را منکر می‌شوند، اما میراث اسلامی گذشته دارای اهمیت است. از آنجا که هسته اصلی جامعه اسلامی قرآن است برخی ادعا دارند که ما تمدن اسلامی را قبول داریم، ولی ناقص است و حداقلی از جامعه اسلامی گذشته را می‌پذیرند.