تعریف اجتهاد
به کارگیری همه تلاش برای اینکه نظر خداوند از ادله استخراج شود به نحوی که موجه باشد و حجیت داشته باشد اجتهاد است. هر کسی توان اجتهاد را ندارد چراکه در مسیر چگونگی فهم مراد آیه و چگونگی استخراج حکم از آیات و روایات تنوع وجود دارد که یکی از مسیر‌ها درست و صحیح است. وقتی قرار است در اجتهاد حکم خداوند استخراج شود ابتدا باید به آیات یا روایات و یا اقوال که نظرات و دیدگاه‌های متخصصین است، مراجعه شود.
در اجتهاد بررسی آیات و روایات حائز اهمیت و دامنه جستجو مدنظر است؛ اینجا این پرسش مطرح می‌شود که اکتفا کردن به کتاب وسائل الشیعه کافی است یا باید کتاب‌های دیگر مثل کتب اربعه را نیز در این راستا مطالعه کرد.
در فضای روش شناسی اجتهاد صحبت شد که اجتهاد یک عملیات است و عملیات چگونگی می‌خواهد و چگونگی‌ها متنوع است و باید به این مطلب رسید که کدام یک صحیح و یا برتر و بهینه است و به ما اطلاعات بیشتری می‌دهد. وقتی گفته شد که برای رسیدن به این امر نیاز به تسلط است، به همین میزان نیاز است تا تسلط شاخص گذاری شود.
تسلط داشتن به این معنا است که به چه مقدار اطلاعات داشته باشم و در چه منابعی نیاز به تسلط است؛ تسلط داشتن و چگونگی تسلط داشتن باید تعریف و ارائه شود. تسلط نیاز به تجربه و زمان دارد و باید به این پرسش پاسخ داده شود که تسلط چگونه محقق می‌شود که منجر به اجتهاد شود.
در فضای حوزوی افراد بسیاری این دروس را می‌گذارنند اما در خروجی آن تعداد انگشت شماری به اجتهاد می رسند. در این راستا نیاز است تا مسیر‌های رسیدن اجتهاد بررسی شود و یا درباره اختلاف فتوا‌ها که منابع آنان یکسان و همچنین حکم یکسان است، اما فتوا‌ها تفاوت دارند.
ارتباط اجتهاد و هوش مصنوعی
نخستین قدم در اجتهاد تحریر المسأله است که باید صورت بگیرد و تلقین محل نزاع، به این معنا که دعوای علمی کجاست و مسأله چیست. مثلا حکم رجوع از هبه در هبه زوج به زوجه چیست؛ وقتی یک زندگی منجر به طلاق شد حال به لحاظ شرعی تکلیف هدایایی که مرد به زن داده بود چیست؟
دانش هوش مصنوعی به دنبال استخراج فرآیند تخصص از متخصص است
هوش مصنوعی چگونگی استفاده از اطلاعات، داده‌ها و عمل گر‌ها (تحلیل گر‌های اطلاعات) برای رسیدن به تصویر بهینه است. کار هوش مصنوعی این است که عملکرد‌های مناسب انسانی را بهینه سازی کرده و ارتقاء دهد. در هوش مصنوعی و دانش آن، ما به دنبال استخراج تخصص از متخصص هستیم و اینکه متخصص هر فنی چگونه تخصص خود را ارائه می‌دهد. به هر میزان که پاسخ‌ها درباره چگونگی فرآیند تخصص در متخصص دقیق‌تر شود در واقع به هوش مصنوعی نزدیک می‌شویم و استنباط را دقیق‌تر می‌سازد.
عمل‌گر‌های اصلی برای دقیق سازی
عمل‌گر‌های اصلی در دقیق سازی علل اربعه بدین معنا که چه عاملی چه چیزی را با چه چیزی و چه جنسی به چه قالب و صورتی در می‌آورد و به چه نتیجه‌ای می‌خواهد برسد؛ آن قالب و صورت طراحی ویژه دارد.
در بخش دیگر این نشست توتونچی، با طرح پرسش‌هایی مبنی بر وجه اشتراک هوش مصنوعی و اینکه چرا هوشمندی مهم است و این امر چه فرصت‌ها و چالش هائی برای ما به وجود می‌آورد، گفت: در حال حاضر جایگاه هوش مصنوعی به عنوان علم استراتژیک مطرح است چراکه نیاز است تا به نیاز‌های علمی جامعه فردا پاسخگو باشیم. در حالی که در جامعه ما داده‌های فراوان مطرح است، خاصیت تعلیم پذیری، یادگیری و بهینه سازی هوش مصنوعی در این مسیر راهگشا است.
