به گزارش خبرگزاری حوزه حجت الاسلام حامد عبداللهی از پژوهشگران حوزوی در یادداشتی به مناسبت سالروز تأسیس جامعه‌الزهراء نوشت:
باسمه تعالی شأنه العزیز
تاریخ بلند بانوان دانشمند شیعه از زمان ائمه اطهار علیهم السلام تا دوره معاصر، درخشان و زیبنده این مکتب آسمانی است. در طلیعه این کهکشان منوّر، این جمله نورانی امام سجاد سلام الله علیه خطاب به عمه بزرگوارشان، تابناک است که فرمودند: « اَنْتِ بِحَمدِ اللّهِ عالِمَهٌ غَیرَ مُعَلَّمَه وَ فَهِمَهٌ غَیرَ مُفَهَّمَه».
پس از بازگشایی حوزه قم و رونق آن به دست مرحوم آیت الله مؤسس، حاج شیخ عبدالکریم حائری نیز گرچه مرکز معیّنی برای تربیت علوم دینیه خواهران، در نظر گرفته نشد اما این سلسه جلیله همچنان ستارگانی را در سپهر جامعه علمی اسلام و تشیع، برافروخت.
اندک اندک مؤسساتی برای تمرکز آموزش خواهران طلبه در قم، راه اندازی شدند: مکتب توحید، مکتب علی(علیه‌اسلام)، مکتب هجرت، مکتب فاطمه الزهرا(سلام‌الله‌علیها)، مکتب زینب (سلام‌الله‌علیها) و مکتب زهرا (سلام‌الله‌علیها). تا آن که مهمترین رویداد قرن به رهبری حضرت روح الله الموسوی الخمینی در ایران و قم رقم خورد و نهضت اسلامی آغاز گردید.
حضرت امام در باره مشارکت بانوان در نهضت عظیم اسلامی فرمودند: «نقش زن‌ها در جامعه، در چند نهضت که در ایران واقع شد، نهضت تنباکو، نهضت مشروطه، قضیه پانزده خرداد، نقش زن‌ها بالاتر از مردها اگر نبود، کم‌تر نبود. آنان در میدان‌ها حاضر شدند و به واسطه حضور آن‌ها در میدان‌ها، مردها اگر قوت‌شان کم بود، زیاد شد، و اگر قوی بودند دو چندان شد. و آنچه که خود شما شاهد بودید در این نهضت اسلامی و انقلاب اسلامی حاضر است، در این انقلاب اسلامی نقش شما بانوان از نقش مردها بالاتر بود.» «در نهضتی که مسلمین کردند، ملت ما کردند، همه تان ملاحظه کردید که زن‌ها پیش‌قدم بودند. بلکه فعالیت زن‌ها در این باب ارزش‌اش بیش‌تر از فعالیت مردها بود؛ برای این‌که همین خواهرها که ریختند در خیابان‌ها و در مقابل توپ و تانک تظاهر کردند و مشت گره کردند، این‌ها مردها را، قدرت‌شان را دو چندان کرد. وقتی مردها ببینند که خانم‌ها آمدند در مقابل توپ و تانک، آن‌ها بیش‌تر اقدام می کنند. و ما دیدیم که این خواهرها در این نهضت یک سهم بسیار بزرگ داشتند.»
«شما خواهران در این نهضت سهم به‌سزایی داشتید؛ و در همه جا کمک کردید و پیشوا بودید نسبت به مردها؛ و موجب قدرت شدید نسبت به آن‌ها. از این جهت هم تشکر می کنم».
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، بنا شد در قم مرکز مستقلی برای پرورش طلاب خواهر، به نام جامعه‌الزهراء، تأسیس گردد. ساختمان این بنا ابتدا در انتهای بلوار محمد امین (ص) قم واقع شده بود.
در ۳۱ مرداد ۱۳۶۳ حضرت امام خمینی، برای تقویت و تسریع در امر تأسیس و گشایش این مرکز معظم حوزوی، حکمی صادر کردند که نکات مهمی از نگاه ایشان در متن آن نهفته است: « از آنجا که علوم مطلقاً، خصوصاً علوم اسلامی، اختصاص به قشری دون قشری ندارد، و بانوان محترم ایران در طول انقلاب ثابت نمودند که همدوش مردان می توانند حتی در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی خدمت‌های ارزشمندی به اسلام و مسلمانان نمایند و در تربیت و تعلیم جامعه بزرگوار بانوان پیشتاز باشند، و اکنون بحمدالله تعالی مؤسسه ای در شهر مقدس قم، شهر علم و جهاد، برای تعلیم و تربیت بانوان محترم در دست ساختمان است و امید است با کوشش علمای اعلام و مدرسین حوزه علمیه قم ـ دامت برکاتهم ـ این مقصد اسلامی جامه عمل پوشد و در رشد فکری و شکوفا شدن دانش اسلامی بانوان قدم مؤثری باشد، لهذا حضرات حجج اسلام، آقایان: حاج شیخ علی مشکینی و موسوی اردبیلی و حاج شیخ احمد جنتی و حاج شیخ محمد فاضل و حاج شیخ محمد علی شرعی و شیخ محمدرضا توسلی و حاج شیخ حسن صانعی ـ دامت افاضاتهم ـ را به عنوان هیأت مؤسس این مکتب خواهران تعیین نمودم، تا برای تعیین هیأت مدیره و تنظیم اساسنامه و تعیین نام مکتب و سایر امور مؤسسه اقدامات مقتضی را بنمایند. امید است با تأیید خداوند متعال و دعای حضرت بقیه الله ـ ارواحنا لمقدمه الفداء ـ این مؤسسه بتواند خدمت ارزنده ای به جامعه بانوان مسلمان و انقلابی ایران بنماید».
در مدتی که این بنا در حال ساخت بود، مجموعه جامعه‌الزهراء در ساختمان‌های دیگری فعالیت خود را آغاز کرد. البته لازم بود وحدت رویه‌ای در مدیریت و اداره مکاتب گوناگون حوزه‌های خواهران، پدید آید. لذا باز حضرت امام در پاسخ به نامه‌ای به تاریخ ۲۴ ذی الحجه الحرام ۱۴۰۴/۲۹ شهریور ۱۳۶۳ مرقوم فرمودند: « قبل از اتمام جامعه الزهرا تمام مدارس بانوان در قم با برنامه واحد تحت نظر هیأت محترم مؤسسه جامعه الزهراء به کار خود ادامه دهند که مشکلاتی پیش نیاید و اختلاف سلیقه ها موجب تشتت و تفرقه نشود. و پس از اتمام، تمام بانوان محترم در آنجا به تحصیل خود ادامه می دهند. ان شاءالله تعالی موفق باشید در این خدمت به اسلام و کشور و بانوان محترم». ایشان همچنین پس از آغاز به کار هیئت مؤسس جامعه‌الزهراء در۳۰ اردیبهشت ۱۳۶۴/۲۹ شعبان ۱۴۰۵ خطاب به نخست وزیر، دستور دادند: « بنیاد مستضعفان کلیه مخارج جامعه الزهرای قم را تأمین نماید».
حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا طباطبایی نخستین مدیر جامعه‌الزهراء(سلام‌الله‌علیها) به انتخاب هیئت مدیره جدید بود. تدوین برنامه درسی و سرفصل‌های متناسب با نیاز بانوان از مهمترین اقدامات این هیئت به شمار می‌رود که در سال ۱۳۷۰ به تایید رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه‌ای رسید. اکنون جامعه‌الزهراء (سلام‌الله‌علیها)در سطوح دو(کارشناسی)، سه(کارشناسی ارشد) و چهار(دکتری) به صورت حضوری، غیر حضوری و مجازی پذیرای خواهران علاقه‌مند به فراگیری علوم دینی است.
به دلیل عدم تناسب ساختمان قدیمی این مؤسسه با نیازهای جدید آموزشی و کمبود فضا با استقبال روزافزون بانوان برای تحصیل در حوزه، ساختمان جدید جامعه‌الزهراء (سلام‌الله‌علیها) در سالاریه بنا شد.
در سال ۱۳۸۰ رهبر معظم انقلاب اسلامی در حکمی ساختار مدیریت جامعه‌الزهراء را به هیات امنا تبدیل کردند. در حکم معظم‌له نکات جالب توجهی وجود دارد: « مرکز علوم اسلامی جامه‌الزهرا (س) که به تدبیر و همت امام راحل (رض) در حوزه علمیه قم تأسیس گردید اکنون بحمدالله برکات و آثار خود را آشکار ساخته است، جمع کثیری از بانوان از سراسر کشور و از دیگر کشورها در این مرکز عالی علمی و تحقیقی پرورش یافته و در اقطار اسلامی منتشر گشته‌اند، لازم است از زحمات حضرات اعضای معظم هیأت مؤسس جامعه‌الزهراء و دیگر دست‌اندرکاران صمیمانه تشکر نمایم و پیرو تصمیم هیأت محترم مؤسس بر احاله امور به فضلای تازه نفس، موافقت خود را با تصمیم حضرات اعلام کرده، توفیقات آقایان معظم را از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم.
